Quran ji Îsa (AS) re dibêje ‘Mesîh’. Gelo wateya vê yekê çi ye? Ew ji ku derê tê? Çima Xiristiyan jî ji Îsa re dibêjin ‘Christ? Gelo ‘Mesîh’ û ‘Christ’ heman tişt in yan tê de nakokî û xerabûn hene? Zebûr (Mezmûr) bersiva van pirsên girîng dide. Her wiha ji bo fêmkirina vê gotarê divê hûn pêşî gotara ‘Încîl çawa hatiye wergerandin?’ bixwînin, ji ber ku ew agahî wê li vir jî were bikaranîn.

Jêderka ‘Mesîh’

Di vî şeklê li jêrê de çawa ku di gotara ‘Încîl çawa hatiye wergerandin?’ de tê ravekirin, ez bi taybetî li ser peyva ‘Mesîh’ ya ku di Încîl an jî Peymana Nû de hatiye bikaranîn disekinim.

Hûn dikarin bibînin ku di zimanê Îbranî yê orîjînal ê Zabûrê de (di Çarçika #1 de) peyva “mashiyach” bû ku ferhenga Îbranî wekî kesekî “rûnkirî an pîrozkirî” pênase dike. Hin beşên Zabûrê (Zebûr) behsa mashiyachek taybetî dikirin ku pêxemberîtî li ser hatibû kirin ku were. Dema ku Septuagint di sala 250 BZ de hate pêşxistin, zanyaran peyvek di Yewnanî de ji bo mashiyach a Îbranî bi kar anîn ku wateyek dişibihe wê – Χριστός = Christos. Ev peyv ji chrio tê, ku tê wateya rûnkirina bi awayekî merasîmî. Ev di heman demê de çavkaniya peyvên wekî imadkirin e.

Ji ber vê yekê peyva Mesîh ji ‘mashiyach’ a Îbranî bi wate (ne bi deng) bo Septuaginta Yewnanî hatiye wergerandin da ku behsa vî kesê taybetî bike. Ev Çargoşeya #2 ye. Şagirtên Îsa (Îsa – PBUH) fêm kirin ku ew tam ev kesê ku di Septuagint de behsa wî tê kirin bû. Ji ber vê yekê, wan di Incîlê (an Peymana Nû) de peyva Mesîh bi kar anîn. (dîsa di Çargoşeya #2 de)

Zimanên din çawa ne?

Lê bi îngilîziya îroyîn (an jî zimanên din) ‘Christos’ dû re ji Yewnanî bo Îngilîzî (û zimanên din ên nûjen) wekî ‘Mesîh’ hate wergerandin. Ev nîvê jêrîn ê wêneyê ye ku bi #3 hatiye nîşankirin. Bi vî awayî ‘Mesîh‘ a Îngilîzî sernavek pir taybetî ye ji Zebûrên Zabûr, ku bi wergerandina ji Îbranî bo Yewnanî, û dûv re jî bi wergerandina ji Yewnanî bo Îngilîzî hatiye wergirtin. Zabûr a Îbranî rasterast bo zimanên nûjen tê wergerandin û wergêran di wergerandina ‘mashiyach’ a Îbranî ya orîjînal de peyvên cûda bi kar anîne.

Hin kesan (wek King James) peyva ‘mashiyach’ a Îbranî veguherandin peyva Îngilîzî Messiah bi deng. Yên din (wek New International) ‘mashiyach’ bi wateya wê wergerandin û ji ber vê yekê di van beşên taybetî yên Zebûr (an Zabur) de ‘Anointed One’ wergerandine. Di her du rewşan de, em pir caran peyva ‘Mesîh’ di Zebûrên Îngilîzî de nabînin û ji ber vê yekê ev girêdana bi Peymana Kevin re ne diyar e. Lê ji vê analîzê, em dizanin ku di Incîlê de (an jî al kitab), ‘Mesîh’ = ‘Mesîh’ = ‘Yê Meshkirî’, û ew sernavek taybetî bû.

Ji ber vê yekê peyva “Mesîh” di Qur’anê de ji ku tê?

Me dît ku çawa ‘Mesîh’ = ‘Mesîh’ = ‘Yê Mexlûq’ e, ku ev sernavên wekhev in û hûn dikarin di beşên cûda yên Incîlê de (el kitab) bibînin. Lê gelo di derbarê awayê ku di Quranê de behsa ‘Mesîh’ tê kirin de çi? Ji bo bersivê, ez ê ji wêneyê jorîn dersan derxim ku herikîna Meşiyah->Mesîh di Incîlê (el kitab) de nîşan dide.

Wêneya li jêr pêvajoyê fireh dike da ku Qurana Erebî jî tê de be, ku piştî wergerên Îbranî û Yewnanî yên Incîlê (el kitab) hatiye nivîsandin. Hûn dikarin bibînin ku min çaryeka #1 dabeşî du beşan kiriye. Beşa 1a wekî berê ye ku bi ‘mashiyach’ a orîjînal a di Zebur a Îbranî de mijûl dibe, wekî ku li jor hatiye ravekirin. Beşa 1b niha li dû vê termê bi Erebî tê. Hûn dikarin bibînin ku terma ‘mashiyach’ di Quranê de (wek مسيح) hatiye nivîsandin (ango bi dengek dişibihe wê). Dûv re, dema ku xwendevanên Quranê yên bi Erebîaxêv peyva wergerandin Îngilîzî, wan dîsa ew wekî ‘Mesih’ nivîsandin.

Bi zanîna vê paşxaneyê em dibînin ku ew hemû ji heman nasnavî hatine û wateya hemûyan heman tişt e bi awayê ku “4= ‘four’ (bi Îngilîzî) = ‘quatre’ (bi Frensî) = IV (bi Reqemên Romayî) = 6-2 = 2+2 ye.

Mesîhê ku di sedsala 1. de hat texmînkirin

Îcar bi zanîna vê agahiyê ka em li ser Încîlê çend keşfan bikin. Li jêrê helwesta Padîşah Herod a li hemberî zilamên zana yên ku ji Rojhilat hatibûn û li padîşahê Cihûyan digeriyan heye, ev beşeke navdar a çîroka jidayîkbûna Îsa (AS) ye. Bala xwe bidinê nasnavê ‘Mesîh’ wekî nasnavê kesekî diyar tê gotin, digel ku ew bi taybetî behsa Îsa (AS) nake.

Gava ku Herodê padîşah ev yek bihîst, ew û hemû Orşelîm jî pê re bizdiya. Wî hemû serekên kahînan û Qanûnzan li hev du civandin û ji wan pirsî, ka Mesîh wê li ku derê çêbe.

Metta 2:3-4

Hûn dibînin ku nasnavê ‘Mesîh’ jixwe bi giştî hatiye qebûlkirin di nav Herod û şêwirmendên wî yên dînî de – berî ku Îsa (AS) ji dayîk bibe – ew tê bikaranîn li vir bêyî ku bi taybetî behsa wî were kirin. Sedema vê yekê, çawa ku li jorê jî hate ravekirin ew e ku nasnavê ‘Mesîh’ ji Zebûrê (Mezmûran) tê û ew bi sedan salan berî wê demê ji aliyê Pêxember û Padîşah Dawid (AS) ve hatibû nivîsandin û bi awayekî berbelav dihat xwendin ji aliyê Cihûyên sedsala 1. ve (wekî Herod) di Septuaginta bi Yewnanî de. ‘Mesîh’ nasnavek bû (hê jî wisa ye), ne navek bû. Bi vî awayî em dikarin fikrên sosret ên ku bi filmên wekî Şîfreya Da Vîncî hatine populerkirin ku dibêjin ‘Mesîh’ îcada Xiristiyanekî ye yan jî hatiye îcadkirin ji aliyê kesekî wekî Împaratorê Romayî Konstantînê sala 300 BZ ve bidin aliyekî. Ev nasnav bi sedan salan beriya ku Xiristiyanek hebe û berî ku Konstantîn were ser hikim hebûye.

Kehanetên ‘Mesîh’ yên di Zebûrê de

Ka em li van kehanetên pêşî yên nasnavên ‘Mesîh’ yên ku di Zebûrê (Mezmûran) de hatine nivîsandin ji aliyê Pêxember Dawid (AS) ve di sala 1000’î BZ de – hêj gelekî beriya jidayîkbûna Îsa (Mesîh – AS) binêrin.

Padîşahên dinê radibin ser lingan … li hemberî Xwedê û Meshkiriyê wî … Ji textê ezmanan dikene bi wan, şa dibe Xweda bi kirina wan… dibêje, ez im ê ku padîşahê xwe, li ser çiyayê pîroz, Siyonê da rûniştandin…”

Zebûr 2:2-6

Mezmûr 2 ya Zebûrê ya di Septuagintê de di Septuaginta bi Yewnanî de bi awayê li jêr tê xwendin. (Ez wê bi tîpguhêziya Mesîh diximê da ku xwînerên Septuagintê bikaribin sernavê Mesîh ‘bibînin’)

Padîşahên dinê radibin ser lingan … li hemberî Xwedê û Mesîhê wî … Ji textê ezmanan dikene bi wan, şa dibe Xweda bi kirina wan… dibêje, ez im ê ku padîşahê xwe, li ser çiyayê pîroz, Siyonê da rûniştandin…”

Zebûr 2

Hûn dikarin Mesîh di vê pasajê de wekî xwînerekî ku di sedsala 1. de didît ‘bibînin’. Her wiha tîpguhêziya li jêrê yek bi yek heman wateyê dide:

Padîşahên dinê radibin ser lingan … li hemberî Xwedê û li hember Mesîhê wî … Ji textê ezmanan dikene bi wan, şa dibe Xweda bi kirina wan… dibêje, ez im ê ku padîşahê xwe, li ser çiyayê pîroz, Siyonê da rûniştandin…”

Mezmûr 2’ya Zebûrê

Berawirdkirina mil bi mil

Her wiha Zebûr (Mezmûr) bi bêtir referansên ji bo vî Mesîhê ku wê were didome. Ez pasaja standard li rex yeke tîpguhêzkirî ya ku tê de ‘Christ’ û ‘Mesîh’ derbas dibe didim da ku hûn bikaribin wê bibînin.

Em dikarin ji vê çi fêr bibin?

Va ye hûn jî dibînin ku Mezmûr 132 bi taybetî bi hevokên dema bê dipeyive (“… Ez ê qiloçekî derînim ji Dawid re…”) û di seranserê Tewrat û Zebûrê de pasajên bi vî awayî gelek in. Bibîranîna vê yekê girîng e dema ku kehanet tên nirxandin. Diyar e ku Zebûr pêşbînî û îdiayên di dema bê de dike. Herod dizanîbû ku pêxemberên Peymana Kevin pêşbîniyên der barê ‘Mesîh’ê ku wê were kirine – ji ber vê yekê ew amade bû ji bo vê daxuyaniyê. Bi tenê pêwîstiya wî pê hebû ku şêwirmendên wî hûrguliyên van pêşbîniyan ji wî re bibêjin, ji ber ku wî bi Zebûrê baş nedizanî. Cihû bi bendewariya xwe ya ji bo Mesîh dihatin zanîn. A rast tu eleqeya Mesîhê ku ew li bendê bûn yan jî ew lê digeriyan û Îsayê di Încîlê de bi hev re nebû, eleqeya wê bêtir bi kehanetên di Zebûrê de yên ku bi awayekî zelal ji bo siberojê hatibûn kirin re hebû.

Kehanetên Tewrat û Zebûrê: wekî kîlida pergaleke kilîtkirî

A rast ji ber ku Tewrat û Zebûr bi awayekî spesifîk pêşbîniyan li ser dema bê dikin, ew wekî kilîda deriyekî ne. Her kilîdek bi şeklekî diyar tê çêkirin da ku ew bi tenê bikaribe deriyê xwe veke. Bi heman awayî Peymana Kevin jî wekî kilîdekê ye. Me di gotara Qurbanîkirina Mezin a Îbrahîm (AS), Cejna Derbasbûnê ya Pêxember Mûsa (AS) û Nîşaneya Kurê Bakîreyê de jî dît (ji kerema xwe li wan binêrin heke nayên bîra we) ku kehanetên spesifîk hene li ser kesê ku wê were. Mezmûr 32’ya Zebûrê qayîdeya ku ‘Mesîh’ wê ji zuriyeta Pêxember û Padîşah Dawid (AS) were lê zêde dike. Îcar ‘kilîd’ gelekî bêtir bi qîmet dibe dema ku em pasajên kehanetê yên di Peymana Kevin de dixwînin. Zebûr bi van kehanetan bi dawî nabe. Ew bêtir detayan dide me der heqê bê Îsa wê çi be û çi bike de. Em ê bi Zebûrê didomînin, lê pêşî em ê li pêwistiya xwe ya ku Mesîh wê behs bike binêrin.

PDF-a hemû Nîşanên ji Al Kitab wekî pirtûkek dakêşin