Pirsên din (FAQ)

Mixabin ez ê mizginiyekê nedim we. A rast ez ê xebereke qet nebaş bidim, ji ber ku wateya wê ew e ku hûn (û ez jî xwediyê heman problemê me) di rastiyê de najîn. Rastî girîng e, ji ber ku bingeha Padîşahiya Xwedê ya Esmanan wê li ser rastiyê ava bibe. Em ê bi tevgerên xwe yên rastiyê (nekirina derew, cînayet, pûtperestî hwd) û bi perestina xwe ya birêkûpêk a bi Xwedê herin Bihuştê. Ji ber vê yekê Rastî pêwîst e ji bo têketina Padîşahiya Pîroz çawa ku Dawid di Zebûrê de nîşan dide. Bi tenê mirovên ku bi vî awayî hatine teswîrkirin wê herin Şahinşahiya Pîroz û ji ber vê yekê ew ê bibe Bihuşt.

Ya Xweda, kî wê bibe mêvan li konê Te? Kî wê rûne li çiyayê Te yê pîroz? Ên ku bêkêmasî dijîn, a rast dikin û ji dil a rast dibêjin. Ên ku bi zimanên xwe nakin buxtan, xerabiyê nakin bi dostan, riswa nakin cîranan. Ên ku zilamên rezîl kêm dibînin, lê ji yên ku ji Xwedê ditirsin re rêz digirin. Bi xesara xwe sond xwaribe jî, venagere ji sondê. Pereyê xwe nade faîzê, li hember ê bêsûc bertîlê nastîne. Ê ku van dike wê tu carî neleqe.

Zebûr 15:1- 5

Fêmkirina Guneh

Lê ji ber ku em her tim wiha nakin, ji ber ku em her tim bi ya Fermanan nakin, em dikevin guneh. Îcar guneh çi ye? Ayeteke ji pirtûka piştî Tewratê ya di Peymana Kevin de wêneyekî dide ber me da ku em vê mijarê baştir fêm bikin. Ayet dibêje:

Heftsed mêrên destçep ên hilbijartî jî di nav van de bûn. Hemû nîşangirên wisa baş bûn ku dikarîn bi çimçîrê li mûyekî bidin.

Hakim 20:16

Ev ayet leşkerên di bikaranîna çimçîrê de pispor û hedefnegirtina wan a nemimkun teswîr dike. Tewrat û Peymana kevin ji aliyê pêxemberan ve bi Îbranî hatiye nivîsandin. Berginda peyva ‘hedefnegirtin’ê ya di Îbranî de יַחֲטִֽא׃ ye. (bi awayê Khaw-taw tê bilêvkirin). Heman peyva Îbranî di Tewratê de wekî guneh jî hatiye wergerandin. Wekî mînak, ev peyva Îbranî ya ‘guneh’ tê bikaranîn dema ku Yûsif wekî koleyekî li Misirê tê firotin, bi jina xwediyê xwe re zînayê nake, digel ku ew jê lava dike (di Sureya Yûsif 12:22-29 a Quranê de jî tê gotin). Ew jê re dibêje:

Di vê malê de kes ji min mezintir tune. Ji bilî te, malxweyê min tu tiştek ji min texsîr nake. Ji ber ku tu jina wî yî. Ez çawa dikarim xerabiyeke wiha bikim û li dijî Xwedê guneh bikim?

Destpêk 39:9

Demeke kurt piştî dayîna Deh Fermanan Tewrat dibêje:

Mûsa ji wan re got: “Netirsin, çimkî Xweda ji bo ku we biceribîne hat da ku tirsa wî di dilê we de hebe û hûn gunehan nekin.”

Derketin 20:20

Di van herduyan deveran jî heman peyva Îbranî יַחֲטִֽא׃ bi awayê ‘guneh’ hatiye wergerandin. Ew heman peyva ‘hedefnegirtin’ê ye ku di mijara nîşangiriya leşkeran de hatibû bikaranîn, lê di van ayetan de ji bo nêzîktêdayîna mirovan a ji hev re hatiye gotin. Xwedê wêneyekî newaze daye me da ku em pê wateya ‘guneh’ fêm bikin. Leşker kevirekî dixin mencenîqê û pê wî diavêjin hedefê. Heke ew li hedefê nekeve, ew têk diçin. Bi heman awayî Xweda dixwaze em li hedefê bixin bi perestinê û bi qenciya li hember kesên din. ‘Guneh’ hedefnegirtina wê armancê ye ku Xwedê daye ber me. Di vê rewşê de dema ku em bi ya hemû fermanan nakin, em armanca ku Xwedê daye ber me hedef nagirin.

Mirin – Encama guneh di Tewratê de

Îcar encama vê çi bû? Me di Nîşaneya Adem de nîşaneya yekemîn a vê yekê dît. Dema ku Adem bêîtaetî kir (bi tenê carekê!) Xwedê ew kir fanî. Bi gotineke din ew ê bimira. Wê di Nîşaneya Nûh de jî berdewam kiribû. Xwedê hemû mirov bi mirina di tofanekê de darizandin. Û ew di Nîşaneya Lût de jî domiyabû, dema ku dîsa darizandin mirin bû. Kurê Îbrahîm diviya bi qurbanîkirinê bimira. Dehemîn karesata Derbasbûnê mirin bû ji bo kurikên nûzayî. Ev trend dîsa pêk hat, dema ku Xweda bi Mûsa (AS) re peyivî. Em dibînin ku berî wê Xwedê bi xwe Deh Ferman li ser Tabletan nivîsandine û Wî fermanên li jêr dane:

Xweda ji Mûsa re got: “Tu here ba gel, bila îro û sibê xwe pak bikin. Bila kincên xwe bişon. Bila ew ji bo roja sisiyan amade bin. Ji ber ku ez ê wê rojê li ber çavê hemûyan dakevim Çiyayê Sînayê. Sînorekî li dora çiyê bikişîne û ji gel re bêje: ‘Nabe kes derkeve çiyê û xwe nêzîkî qûntara wî bike. Her kî xwe nêzîkî çiyê bike, divê bê kuştin’”. 

Derketin 19:10-12

Ev mînak di seranserê Tewratê de didomin. Piştre Îsraîliyan îtaetî Xwedê nekirin (wan guneh kir) û ew nêzîkî cihê Wî bûn. Li vir bala xwe bidin tirsa wan dema ku haya wan ji encaman çêbû.

Îsraîliyan ji Mûsa re got: “Em ê helak bibin! Em ê bimirin! Em hemû em ê tune bibin! Kî nêzîkî cihê Xwedê bibe, dimire. Em tev em ê tune bibin?”

Jimarî 17:12-13

Harûn (AS), birayê Mûsa (AS), bi xwe jî xwediyê du kuran bû û kurên wî miribûn, ji ber ku ew bi guneh nêzîkî Cihê Herî Pîroz ê Xwedê bûbûn.

Piştî mirina her du kurên Harûn ên ku nêzîkî Xwedê bûbûn û miribûn, Xwedê ji Mûsa re got: “Ji kekê xwe Harûn re bibêje bila serê carê neçe Cihê Herî Pîroz. Heke serê carê biçe pişt perdeyê û nêzîkî Derxûnê Bexişandinê yê ku li ser Sindoqa Peymanê ye bibe, wê bimire. Çimkî ez li ser derxûn, di nav ewran de xuya dibim.

Lewî 16:1-2

Îcar Harûn (AS) re hatibû peywirdarkirin ku bi riyeke birêkûpêk nêzîkî wî cihî bibe. Û Xwedê peywira kahîntiyê dabû wî:

Lê peywira li gorîgehê û pişt perdeyê tu û kurê xwe hûn ê bigirin ser xwe. Ez peywira kahîntiyê diyarî we dikim. Ji xeynî we kî nêzîkî cihê pîroz bibe, ew ê were kuştin.

Jimarî) 18:7

Piştre çend keçên ku birayên wan nebûn hatibûn ba Mûsa (AS) ji bo mîratgiriya erd. Çima bavê wan miribû?

“Bavê me li çolê mir. Ew bi Korah û alîgirên wî re li dijî Xwedê ranebû. Ew ji ber gunehê ku wî kiribû mir. Kurên wî çênebûn.

Jimarî 27:3

Îcar mînakeke gerdûnî hatibû danîn ku di dawiya Tewratê de bi kurtasî wiha tê gotin:

…her kes wê ji ber gunehê xwe bimire.

Tesniye 24:16

Xwedê hînî Îsraîliyan (û me) kiribû ku encama guneh mirin e.

Dilovaniya Xwedê

Îcar dilovaniya Xwedê çi ye? Ew bi awayekî zelal li derekê heye? Em dikarin ji wê hîn bibin? Erê! Û Erê! Ji bo me kesên ku guneh kirine û rastiya wan kêm e girîng e ku bala xwe bidin ser vê Dilovaniyê. Ew di gelek Nîşaneyên ku me dabûn de jî hebû. Îcar ew ê bêtir bi awayekî zelal xuya bike di Nîşaneya Harûn – Çelêkek û Du Bizin de.

Pîroz be! Hûn ê Roja Qiyametê bêtir di nav ewlehî û xweşiyê de bin, ji ber ku heke hûn li gorî Şerîetê tevdigerin, hûn her tim di Rastiyê de ne. Wekî şexs ez kesekî nas nakim ku bikaribe bi temamî li gorî Şerîtê bijî, ji ber ku ew serkeftineke bi rastî pir mezin e. Lê dev ji hewldana xwe bernedin, ji ber ku divê hûn vê Riya Rast bidomînin di seranserê jiyana xwe de.

Min gotibû ku ev Deh Fermanên Şerîetê tu carî nehatine betalkirin, ji ber ku fermanên bingehîn in ji bo perestina bi Yek Xwedayî, zînayê, diziyê, rastiyê û hwd. Lê pêxemberên ku piştre hatine şîrove li ser van fermanan kirine ji bo ravekirina sepandina wan a bi temamî. Li jêr tişên ku Îsa Mesîh (AS) di Încîlê de gotiye heye li ser parastina van Deh Fermanan. Di hîndariyên xwe de Ew behsa ‘Fêrisiyan’ dike. Fêrisî mamosteyên dînî yên di dema wî de bûn. Em dikarin wan wekî alimên gelekî bawermend û zana yên di roja me de bihesibînin.

Gotinên Îsa Mesîh (AS) ên li ser Deh Fermanan

De îcar ez ji we re dibêjim, eger rastdariya we ne di ser a Şerîetzan û Fêrisiyan re be, hûn tu caran nakevin Padîşahiya Ezmanan. We bihîstiye ku ji pêşiyan re hatiye gotin: ‘Nekuje! Kî ku bikuje, wê bê dîwankirin!’ Lê ez ji we re dibêjim, her kesê ku li birayê xwe hêrs bibe, wê bê dîwankirin. Û kî ku ji birayê xwe re bibêje: ‘Bêmejî!’ wê li ber Dîwana Bilind bê kişandin pirsyarê. Û kî ku bibêje: ‘Ehmeq!’ ewê agirê dojehê heq bike. Loma, gava ku tu li ser gorîgehê diyariya xwe pêşkêş dikî, eger bê bîra te ku dilê birayê te ji te maye, diyariya xwe li wir, li ber gorîgehê bihêle. Pêşî here bi birayê xwe re li hev were û hingê vegere, diyariya xwe pêşkêş bike. Hê ku tu di riya dadgehê de yî, zû bi sûcdarkerê xwe re li hev were. An na, ew ê te bide destê dadger û dadger jî te bide destê qerdiyan û tê bikevî zîndanê. Bi rastî ez ji te re dibêjim, heta ku tu qurişê dawî nedî, tu ji wê derê qet dernakevî.

We bihîstiye ku hatiye gotin: ‘Zînayê neke!’ Lê ez ji we re dibêjim, her kesê ku bi dilxwazî li jinekê binêre, jixwe wî di dilê xwe de bi wê re zîna kiriye. Eger çavê te yê rastê te bixe guneh, wî derxe û ji xwe bavêje! Ji bo te çêtir e ku tu endamekî ji bedena xwe winda bikî, lê hemû bedena te nekeve dojehê. Û eger destê te yê rastê te bixe guneh, wî jêke û ji xwe bavêje! Ji bo te çêtir e ku tu endamekî ji bedena xwe winda bikî, lê hemû bedena te neçe dojehê.

Metta 5: 20-30

Her wiha mirîdên Îsa Mesîh – rêhevalên wî- jî hîndariyên li ser pûtperestiyê dikirin. Wan digot pûtperestî ne ew e ku bi peykerên  îdolan tê perestin – pûtperestî perestina bi tiştekî ji xeynî Xwedê ye. Pere jî di nav de. Her wiha hûn ê bibînin ku wan digot ‘çavbirçîtî’ jî pûtperestî ye, ji ber ku mirovê çavbirçî bi pereyan diperize digel Xwedê.

Loma xwestekên xwe yên dinyayî, fuhûşî, pîsîtî, şehwet, xwesteka xerab û çavbirçîtiya ku pûtperestî ye, bikujin. Ji ber van, xezeba Xwedê tê ser wan ên ku bi ya wî nakin.

Kolosî 3:5-6

Û divê peyivîna bêedebî û bi ehmeqî, an henekên zir, yanî tiştên ku ne hêja ne, nebin, lê hê bêtir hûn şikirdar bin. Vê yekê qenc bizanin ku di Padîşahiya Mesîh û Xwedê de mîrasa tu mirovê fuhûşker, nepak an jî mirovê çavbirçî yanî pûtperest, tune.

Bila tu kes we bi peyvên pûç nexapîne, çimkî xezeba Xwedê ji ber van tiştan tê ser kurên neguhdariyê.

Efesî 5: 5-6

Ev ravekirin Deh Fermanên orjînal hildidin dest ku bi awayekî giştî li ser tevgerên derve û motîvasyona hundirîn in ku bi tenê Xweda dikare wan bibîne. Ev yek Şerîtê dijwartir dike.

Hûn dikarin li ser bersiva xwe ya ji bo tevgerîna li gorî Şerîetê bifikirin. Lê heke hûn dibêjin qey hûn bi temamî li gorî Şerîetê dijîn, nexwe wate û armanca Încîlê nîn e ji bo we. Hewce nake hûn Nîşaneyên din bişopînin yan jî hewl bidin ku Încîlê fêm bikin. Ji ber ku Încîl bi tenê ji bo wan kesan e ku nekarîne li gorî Şerîetê bijîn – ne ji bo wan kesan e ku li gorî wê dijîn. Îsa Mesîh vê yekê bi vî awayî rave dike.

Çaxê ku Îsa li mala Metta li ser xwarinê bû, gelek bacgir û gunehkar hatin, bi wî û şagirtên wî re li ser sifrê rûniştin. Dema ku Fêrisiyan ev yek dît, wan ji şagirtên wî pirsî: “Çima Mamosteyê we bi bacgir û gunehkaran re xwarinê dixwe?” Gava Îsa ev bihîst, got: “Ne yên saxlem, lê yên nexweş hewcedarê hekîm in. Îcar hûn herin û mana peyva: ‘Ez rehmê dixwazim, ne goriyê’ hîn bibin. Ji ber ku ez nehatime gazî yên rast bikim, lê ez hatime ku gazî yên gunehkar bikim.”

Metta 9:10-13

Carinan ji min tê pirsîn bê bi rastî Xweda li bendê ye û dixwaze em %100 îtaet bikin. Em dikarin vê pirsê di navbera xwe de nîqaş bikin, lê di rastiyê de divê Xweda bersiva wê bide, ne em. Lewma min ji Tewratê heta Tesniyeyê ayet neqandin da ku ji me re bibêjin bê çi qasî ji me tê xwestin ku em îtaetî Şerîetê bikin. Ayet li jêr in. Bala xwe bidinê bê çi qas in û ew çawa zelal in. Di ayetan de gelek caran gotinên “bi baldarî bişopînin”, ‘HEMÛ ferman’, “Ji dil û can’, ‘fermanan her tim”, “her tiştî”, “HEMÛ ferman”, “îtaeta bi temamî”, “hemû gotin”, “guh bidin hemûyan” derbas dibin.

Ev standarda îtaetê ya %100 tu carî bi pêxemberên piştre jî neguheriye. Îsa Mesîh (AS) di Încîlê de

“Nefikirin ku ez hatime Şerîetê û nivîsarên pêxemberan ji holê rakim. Ez nehatime ku ji holê rakim, lê ez hatime ku temam bikim. Bi rastî ez ji we re dibêjim, beriya ku erd û ezman bibihûre, herfek an nuqteyeke biçûk ji Şerîetê winda nabe, heta ku her tişt bê cih. Loma kî ku ji van emran ê herî biçûk bişikêne û bi wî awayî mirovan hîn bike, wê di Padîşahiya Ezmanan de ji wî re yê herî biçûk bê gotin. Lê kî ku van emran bîne cih û hîn bike, wê di Padîşahiya Ezmanan de ji wî re mezin bê gotin.

Matthew 5:17-19

Û pêxember Mihemed (AS) di hedîsê de gotiye

Evdileh kurê Emer got: Komeke Cihûyan hatin û Resûlê Xwedê (AS) vexwendin Kufê. Îcar wî ew li dibistana wan ziyaret kirin. Wan got: Ebul Qasim, yek ji zilamên me, sûcê zînayê kiriye bi jinekê re; ka cezayê wan bibêje. Wan mînderek xistibû bin Resûlê Xwedê (AS) yê rûniştî û Wî got: Tewratê bînin. Wan Tewrat anî. Piştre wî mînder ji bin xwe derxist, Tewrat danî ser û got: “Ez bi te û bi yê ku tu şandî bawer im.”

Sunena Ebu Dawid, Pirtûk 38, No: 4434

Îcar ev tiştekî beraqil e. Xweda Bihuştê amade dike – û ew cihekî bêqisûr û pîroz e – cihê Wî ye. Ew ê li wê derê polîs nebin, leşker nebin, kilîl nebin – û hemû ewlehiyên din ên ku em îro ji bo parastina xwe ya ji gunehên hev du digirin wê nebin.  Ji ber vê yekê ew ê Bihuşt be. Lê ji bo ku ew der wekî cihekî bêqisûr bimîne, bi tenê mirovên bêqisûr – kesên ku ‘hemû’ ferman’, ‘her tim’, ‘bi temamî’ û ‘di her tiştî de’ şopandine wê bikevinê.

Va ye Tewrat vê dibêje ji bo radeya pêwîst a ji îtaetkirina Şerîetê re.