Sûreya Ehzab (Sûreya 33 – Hêzên Yekgirtî) çareseriyekê didin ji bo rewşeke berbelav a mirovan – em ê ji kesekî ku em navê wî nizanin re bibêjin çi?
Lêbelê, bi bavên wan gazî wan bikin, ev li cem Xwedê dadmendtir û rasttir e. Vêca ku hûn nizanibin bavên wan kî ne, ew di dîn de bira û mewlayên we ne. Di ya ku hûn şaş bikin de ji we re guneh tune ye. Lêbelê di ya ku dilên we qesd bike de ji we re webal/guneh heye. Hîç guman tune ye ku Ellah Teala gunehveşêr e, dilovîn e.
Sûreya Ehzabê 33:5
Ev yek sînorên zanîna mirovan tîne bîra me – em pir caran navên mirovên li dora xwe jî nizanin. Sûreya Necm (Sûreya 53 – Stêrk) behsa hin pûtên ku di dema Pêxember Muhammed (SAW) (Lat, Uzza, û Manat) de gelemperî bûn dike û dibêje:
Ev (pût û senem) ji hin navên ku we û bav û bapîrên we danîne pê ve ne tiştekî din in. Xwedê der barê wan de tu delîlek neşandiye. Bi rastî ew (muşrik) li pey gumanê û dilxweziya xwe dikevin. Sond be, bi rastî jî ji Xwedayê wan, pêxember ji wan re hatiye.
Sûreya Necm 53:23
Tenê mirovan navên xwedayên sexte çêkirine. Ev ayet rêbernameyek didin ji bo cudakirina perestiya sexte ji ya rastîn. Ji ber ku em carinan navên mirovên li dora xwe jî nizanin, bê guman mirov nikarin navê pêxemberekî ku di pêşerojeke dûr de tê bizanibin. Ger navê Mesîh pir zûtir were dayîn, ev ê nîşanek be ku ev planeke rastîn a Xwedê ye û ne ji tiştekî sexte ye. Em li vir dinêrin ka navê Şaxê çawa hatiye pêxemberîkirin.
Nîşaneya di Navekî de
Di gotarên dawî yên li ser Zebûrê de, me dît ku Xwedê soza Padîşahiya Hatî daye. Ev Padîşahî dê ji padîşahiyên mirovan cuda be. Îro li nûçeyan temaşe bikin û bibînin ka di padîşahiyên mirovan de çi diqewime. Şer, gendelî, wehşet, kuştin, yên bihêz îstismarkirina qelsan – ev di hemî padîşahiyên mirovan de diqewime, çi Misilman, Xiristiyan, Cihû, Budîst, Hindû an jî yên Rojavayî yên laîk bin. Pirsgirêka van hemî padîşahiyan ev e ku em ên ku di wan de dijîn tîbûnek bêdawî heye, wekî ku me di Pêxember Yêremya (AS) de dît ku me ber bi guneh ve dibe û gelek ji van pirsgirêkan di hemî danasînên wan ên cûrbecûr de (ango gendelî, kuştin, tacîzên cinsî û hwd.) encamên guneh in.
Ji ber vê yekê astengiya sereke ya ku hatina Padîşahiya Xwedê asteng dike em in. Ger Xwedê Padîşahiya xwe ya nû niha ava bike, tu kes ji me nikare bikeve nav wê, ji ber ku gunehên me wê Padîşahiya jî bi qasî ku îro padîşahiyan wêran dike, wêran dike. Yêremya (S) her wiha roja ku Xwedê dê Peymana Nû ava bike pêxemberî kir. Ev Peyman dê nû be ji ber ku ew ê di dilê me de were nivîsandin, ne li ser tabletên kevirî wekî Şerîeta Mûsa. Ew ê me ji hundir ber bi derve ve biguherîne da ku em bibin welatiyên vê Padîşahiyê.
Nîşaneyên di Zeburê de
Ev çawa dê biqewime? Plana Xwedê wek xezîneyek veşartî bû. Lê di peyamên Zebûrê de nîşan hatin dayîn da ku yên ku li Padîşahiya Wî digeriyan fêm bikin – lê yên din ên ku eleqedar nebûn dê nezan bimînin. Em niha li van peyaman dinêrin. Plan li ser Mesîhê ku tê (ku wekî me li vir dît = Mesîh = Mesîh) disekine. Me berê di Zebûrên Zebûrê de (ku ji hêla Padîşah Dawud ve hatine îlhamkirin) dît ku Mesîhê pêşbînîkirî divê ji rêza Padîşah Dawud were (ji bo nirxandina vê li vir binêre).
Îşaya Pêxember
Pêxember Îşaya (AS) aşkera kir bê ev plana Xwedê wê çawa pêk were. Kitêba Îşaya ya di Zebûrê de di dema xanedana Padîşahiya Dawud de (1000-600 BZ) hatiye nivîsandin. Dema ew hate nivîsandin (750 BZ) xanedan û tevahiya padîşahiya Îsraîliyan xera bûbû – ji ber tîbûna dilê wan.
Dar, stûn…
Îşaya (AS) îlham girt ji bo nivîsandina bangeke ji bo Îsraîliyan da ku li Xwedê vegerin û li gorî ruhê Qanûna Mûsa tevbigerin. Her wiha Îşaya dizanî ku ev tobekirin û veger wê pêk neyê û lewma wî pêşbînî kir ku neteweya Îsraîliyan wê têk biçe û padîşahiya xanedanê wê hilweşe. Em li vir dibînin bê ev çawa çêbûye. Di kehaneta xwe de wî wêneyekî vê xanedanê yê wekî dareke mezin bi kar anî ku ew piştî demeke kurt dihate birîn û bi tenê stûn wê dima. Ev yek li derdora 600 BZ pêk hat dema ku Babîliyan Orşelîm rûxand û ji hingê ve tu kesê ji zuriyeta Padîşah Dawud Orşelîm bi rê ve nebiriye.
…Û Şax
Lê ligel van hemû pêxembertiyên wêranbûna pêşerojê di pirtûka wî de, ev peyama taybet jî hat:
Wê ji qurmê Îşaya şaxek biavêje, ji koka wî Guliyek fêkî bide. Wê Ruhê Xwedê, Ruhê zanatî û fêmdariyê, Ruhê şîret û hêzdariyê, Ruhê zanîn û tirsa Xwedê li ser wî be.
Îşaya 11:1-2
Îşaya bavê Padîşah Dawud bû, ji ber vê yekê ew qurmê Xanedana wî bû. ‘Qocikê Îşay’ ji ber vê yekê bû kehanetek ji bo hilweşîna di siberojê de ya xanedana padîşahên ji Dawud. Lê Îşaya, ji ber ku pêxember bû, wî dema piştî wê demê dît û pêşbînî kir ku digel ku qocik (sulaleya Padîşahan) mirî xuya dike, ew ê bi temamî ne wisa be. Wî daxuyand ku rojekê di siberojê de ajeke ku wê wekî Gulî were zanîn, ji heman qocikî şîn bibe. Ev Gulî bi awayê nêr tê pênasekirin, lewma Yeşaya kehaneta hatina zilamekî ji sulaleya Îşaya dike. Ev zilam xwedî wisa taybetmendiyên zanatî, hêz û agahiyan e ku ew bi tenê li ba Ruhê Xwedê peyda dibin. Îcar bînin bîra xwe ku bê me çawa di kehanetê de jî dîtibû ku Mesîh wê ji zuriyeta Dawud were – ev tişta herî girîng bû. Gulî û Mesîh her du jî ji Dawud in? Gelo dibe ku ev du nasnav bin ji bo heman kesê ku wê were? De ka em di ser Zebûrê re vê yekê keşif bikin.
Pêxember Yêremya … der heqê Guliyê de
Pêxember Yêremya (AS) 150 salî piştî Îşaya tê, dema ku xanedana Dawud li ber çavên wî ji holê radibû wiha nivîsî:
“Va ye, roj tên u ezê ji bo Dawud guliyekî rast rakim.” Ev e gotina Xudan. “Wê wekî padîşahekî serweriyê bike. Wê bi şehrezayî tevbigere û li welêt rastî û edaletê pêk bîne. Di rojên wî de wê Cihûda rizgar bibe û Îsraîl di ewlehiyê de rûne. Wê bi vî navî gazî wî bikin: ‘Xudan rastiya me ye.’”
Yêremya 23:5-6
Yêremya (AS) rasterast ji kehaneta Guliyê ya ku ji aliyê pêxember Îşaya (AS) ve berî 150 salî hatibû destpêkirin dewam dike. Gulî wê bibe Padîşah. Me dît ku Mesîh jî wê bibûya Padîşah. Hevşibiya di navbera Mesîh û Gulî de zêdetir dibe.
Pêxember Zekeriya … nav li Guliyê dike
Pêxember Zekeriya (AS) peyamên ji bo me didomîne. Ew di sala 520 BZ de jiyaye, piştî ku gelê Cihû li Orşelîmê vegeriya piştî yekemîn sirguniya xwe ya li Babîlê. Lê ew ji aliyê Persan ve dihatin birêvebirin.
Vî Zekeriyayî bi Zekeriyayê bavê Yehyayê Meshkar re tevlîhev nekin. Pêxember Zekeriya 500 salî berî Zekeriyayê bavê Yehyayê Meshkar jiyaye û a rast vî Zekeriyayî navê xwe jî ji wî Zekeriyayî girtiye, çawa ku îro jî navê Mihemed li gelek kesan tê kirin û ew navê xwe ji Pêxember Muhammed (SAW) digirin. Di wê demê de (520 BZ) gelê Cihû ji bo ku perestgehê dîsa ava bikin û qurbanîkirinên Harûn (AS) dîsa bidin destpêkirin dixebitîn. Kesên ji zuriyeta Harûn dibûn Serekkahîn (jixwe bi tenê kesên ji zuriyeta Harûn dikarîn bibin Serekkahîn) û wan navê Yeşû digirt di wê dema Pêxember Zekeriya de. Yanî wê demê (derdora 520 BZ) Zekeriya pêxember bû û Yeşû jî Serekkahîn bû. Xwedê – di ser Zekeriya re – ji Serekkahîn re bi vî awayî ragihand:
“Ya Yêşûyê Serekkahîn! Tu û hevalên te yên kahîn ên ku li ber te rûniştine yên ku mirovên nîşanê ne: Va ye ez ê xulamê xwe Gulî derxim meydanê. Va ye kevirê ku min daniye ber Yeşû!” …, dibêje Xwedayê Mezin, “û ez ê di nava rojekê de sûcê vî welatî ji holê rakim”.
Zekeriya 3:8-9
Gulî! Dîsa! Lê vê carê ew dibêje ‘xulamê min’ jî. Her wiha bi awayekî Serekkahîn Yeşû sembola vê Guliyê ye ku wê were. Serekkahîn Yeşû bi awayekî Nîşaneyek e. Lê bi çi awayî? Her wiha ‘di nava rojekê de’ rakirina sûcan ji aliyê Xwedê ve tê çi wateyê (“Ez ê rakim…”)? Em bi Zekeriya lêkolîna xwe didomînin û hînî tiştekî metelhiştî dibin.
‘Peyva Xwedê ji min re hat: “… [der heqê] serekkahîn Yeşû de. Ji wî re bibêje va ye Xwedayê Mezin wiha dibêje, ‘Va ye zilamê ku navê wî Gulî ye…’’
Zekeriya 6:9-10
Navê Şaxê
Bala xwe bidinê ku navê Yeşû bi xwe Gulî ye. Bila were bîra we bê em hînî çi bûbûn der heqê tîpguhezî û wergerên Îbranî bo Îngilîzî de. Em ‘Yeşû’ dixwînin li vir, ji ber ku em wî bi wergera Îngilîzî dixwînin. Lê reseniya vî navî ya di Îbranî de çi ye? Şeklê li jêrê vê yekê ji me re dibêje.
Ji çaryeka 1 -> 3 (çawa ku me fêm kiribû bê nasnavê ‘Mesîh’ ji ku derê hatiye) em dibînin ku navê ‘Yeşû’ ji navê Îbranî ‘Yhowshuwa’ hatiye tîpguhêzandin. Ev nav bi awayê ‘Yeşû’ hatiye tîpguhêzandin dema ku Peymana Kevin li Îngilîzî hatiye wergerandin. Her wiha bila were bîra we ku Tewrat/Zebûr li Yewnanî hatine wergerandin li derdora 250 BZ. Ev Çaryek 1 -> 2 ye. Ev wergêr her wiha tîpguhêziya navê Îbranî dikin ‘Yhowshuwa’ dema ku ew Peymana Kevin werdigerînin Yewnanî. Tîpguhêziya wî ya bi Yewnanî Iesous e. Yanî ‘Yhowshuwa’ya Îbranî ya di Peymana Kevin de Iesous e di Peymana Kevin a Yewnanî de.
Zekeriya Îsa wek Şax bi nav dike
Dema ku Peymana Kevin a Yewnanî li Îngilîzî tê wergerandin Navê Iesous bi awayê ‘Jesus’ tê tîpguhêzîkirin. Yanî bi awayê Mesîh=Messiah=Îsa=Yê Meshkirî.
‘Yhowshuwa’ = Iesous = Yeşû = Jesus (= Isa)
Bi heman awayê ku navê Muhammed = محمد e, navê Yeşû = Îsa ye. Tiştê balkêş ê ku her kes heq dike ku bizane ew e ku 500 salî berî ku Îsa Mesîh, Pêxemberê Încîlê bijî, ji aliyê pêxember Zekeriya ve hatiye pêşbînîkirin ku navê Gulî wê Jesus (yanî Îsa – bi tîpguhêziya ji Erebî) be. Jesus (ango Îsa) Gulî ye. Gulî û Mesîh (ango Christ) du nasnavên ji bo heman kesî ne! Lê çima diviya ew du nasnavên cuda bûna? Wî yê çi bikara ku wê ew qasî gelekî girîng bûya? Pêxemberên Zebûrê wê baştir rave dikin bi hûrguliyên berfireh – di gotara me yan din de.